STAN PRAWNY NIERUCHOMOŚCI
Podejmując się realizacji czynności podziału nieruchomości należy zacząć od prawidłowego określenia stanu prawnego nieruchomości. Należy określić komu i na jakiej podstawie przysługują prawa do przedmiotowej nieruchomości. Określenie to wpływa bezpośrednio na ustalenie osób, które są uprawnione do złożenia wniosku występowania w postępowaniu na prawach strony. Bardzo ważne jest to, aby sprawdzić czy dane ujawnione w ewidencji gruntów i budynków są takie same jak dane ujawnione w księgach wieczystych.
System informacyjny ewidencji gruntów i budynków
Informacje takie pozyskujemy z ewidencji gruntów i budynków, tj. systemie informacyjnym zapewniającym gromadzenie, aktualizacje i udostępnianie, w sposób jednolity dla całego kraju informacji. Informacje te dotyczą gruntów, budynków i lokali, właścicieli oraz innych podmiotów władających bądź tez gospodarujących tymi gruntami, budynkami czy lokalami.
Informacje gromadzone w EGiB
Jeśli chodzi o ewidencję gruntów to znajdziemy tam informacje takie jak: położenie, granice, powierzchnie, rodzaje użytków gruntowych, klasy bonitacyjne, oznaczenie ksiąg wieczystych lub innych zbiorów dokumentów, jeżeli takowe zostały założone dla danej nieruchomości. Jeśli chodzi o budynki będą tam informacje dotyczące ich położenia, przeznaczenia, funkcje użytkowe oraz ogólne dane techniczne. Natomiast w przypadku lokali będzie to położenie, powierzchnia i funkcja użytkowa.
Zawarte dane dotyczące właścicieli
Ewidencja gruntów i budynków określa właścicieli nieruchomości. Jeśli nieruchomość należy do Skarbu Państwa lub jednostek samorządów terytorialnych dodatkowo oprócz właścicieli wykazywane są inne podmioty w których władaniu czy gospodarowaniu owe nieruchomości się znajdują. Natomiast w przypadku gruntów nieposiadających księgi wieczystej, zbioru dokumentów albo innych dokumentów niemożliwym jest określenie właścicieli, wówczas wykazuje się osoby czy inne podmioty, które władają tymi gruntami na zasadach samoistnego posiadania.
Pozostałe dane, które znajdziemy w ewidencji
W ewidencji gruntów i budynków wykazuje się również miejsce pobytu lub adres siedziby ww. podmiotów, informacje dotyczące wpisu do rejestru zabytków, wartość nieruchomości, wartość katastralną oraz informacje dotyczące umów dzierżawy. Informacja taka wykazywana jest w ewidencji w sytuacjach gdy uzależnione jest to od nabycia praw wynikających z ubezpieczenia społecznego rolników oraz przepisów dotyczących obszarów wiejskich.
Badanie ksiąg wieczystych
Po uzyskaniu takich informacji zadaniem geodety jest zweryfikowanie ich treści i porównanie z danymi ujawnionymi w KW. Jak wiemy to na właścicielu nieruchomości ciąży obowiązek niezwłocznego złożenia wniosku dotyczącego ujawnienia jego praw w księgach wieczystych. W przypadku niedopełnienia takiego obowiązku właściciel ponosi odpowiedzialność jeśli osoba trzecia dozna szkody na skutek nieujawnienia tych praw. Przy sporządzaniu aktów poświadczenia dziedziczenia sądy, organy administracyjne, jednostki samorządowe oraz notariusze są zobowiązani do zawiadomienia właściwego sądu do prowadzenia księgi wieczystej o zmianie właściciela nieruchomości. Nie są jednak zobligowani do przekazywania dokumentów umożliwiających wpis do KW. Jednakże w przypadku kiedy sąd otrzyma takie zawiadomienie, z urzędu dokonuje wpisu ostrzeżenia w dziale trzecim księgi wieczystej. Wpis ten informuje, iż stan prawny ujawniony w księdze wieczystej jest niezgodny ze stanem rzeczywistym dla danej nieruchomości. Właściciel taki otrzymuje zawiadomienie o wpisie ostrzeżenia. Ostrzeżenie to zawiera pouczenie o obowiązku złożenia wniosku o ujawnienie prawa własności. Na złożenie takiego wniosku jest termin miesiąca od daty doręczenia pod karą grzywny. W praktyce jednak zmiany właściciela, wynikające z umów zawartych w formie aktów notarialnych, ujawniane są w sądach niezwłocznie. Notariusz jest zobowiązany przesłać z urzędu sądowi właściwemu do prowadzenia KW wypisu z aktu notarialnego zawierający wniosek o wpis do księgi wieczystej razem z dokumentami, które stanowią podstawę wpisu. Na przesłanie tych dokumentów notariusz ma trzy dni od sporządzenia aktu.
Zawartość ksiąg wieczystych jest jawna
Nieaktualne wpisy pojawiają się zazwyczaj w pozostałych przypadkach, kiedy to wniosek o dokonanie wpisu wraz z niezbędnymi dokumentami musi złożyć sam właściciel nieruchomości. Aktualnie dostęp do ksiąg wieczystych jest jawny. Centralna baza danych umożliwia za pośrednictwem systemu teleinformatycznemu bezpłatny dostęp do danych. Każdy, kto zna numer księgi wieczystej może przeglądać dane. Warto zwrócić jednak uwagę na to, iż tylko aktualne wpisy są przenoszone do wersji elektronicznej. Wykreślone wpisy pozostają tylko w wersji papierowej ksiąg. Dostęp do wersji papierowej możliwy jest jedynie w siedzibie sądu. Geodeta, aby dokonać wglądu musi wykazać istnienie interesu prawnego zgodnie z art. 361 ust.4 ustawy o księgach wieczystych i hipotece.
Zintegrowany system informacji o nieruchomościach
Jednakże w sytuacji wdrożenia zintegrowanego systemu informacji o nieruchomościach ma zostać zapewniona wymiana danych w formie dokumentów elektronicznych pomiędzy ewidencją gruntów i budynków a rejestrami publicznymi. System ten ma zapewnić również możliwość przekazywania w formie elektronicznej zawiadomień o zmianie danych, które mają miejsce w poszczególnych rejestrach mających wpływ na inne rejestry publiczne włączone do ZSiN.
Dokumenty w posiadaniu właściciela
Dodatkowo geodeta otrzymuje również dokumenty od zleceniodawcy. Zdarza się tak np. kiedy w ewidencji nie ma nr KW a zleceniobiorca posiada już zawiadomienie o założeniu księgi wieczystej czy też różnego rodzaju decyzje administracyjne takie jak np. akt własności ziemi czy postanowienia spadkowe.
Solidna analiza jest dobrym wstępem przed podziałem
Na podstawie analizy tych wszystkich dokumentów tak naprawdę można prawidłowo i wnikliwie zbadać stan prawny nieruchomości i geodeta Poznań może przystąpić do kolejnych zadań geodezyjnych związanych z podziałem nieruchomości.